အမ်ားျပည္သူေကာင္းက်ိဳးအတြက္ ကိုယ္က်ိဳးစြန႔္ၿပီး သယ္ပိုးထမ္းေဆာင္တဲ့ သၽွမ္းလူငယ္ေတြ အတြက္ စဝ္သုစႏၵီ လူငယ္ထူးခၽြန္ဆု Sao Thusandi Leadership Award ကို ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ႏွစ္စဥ္ ခ်ီးျမႇင့္ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ တာခ်ီလိတ္ခရိုင္ နားဟိုင္းလုံေဒသ လယ္သမားအခြင့္အေရး အတြက္ ႀကိဳးစားလွုပ္ရွားသူ နန္းေကာင္တစ္ ေခၚ သားဖြားဆရာမနန္းလာ ကို သုစႏၵီေခါင္းေဆာင္ဆုရွင္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခ်ီးျမႇင့္ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဆရာမနန္းလာကို သၽွမ္းသံေတာ္ဆင့္သတင္းဌာနက စိုင္းမိဏ္းက ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းထားပါတယ္။

ေမး။ ။ စဝ္သုစႏၵီ လူငယ္ထူးခၽြန္ဆုကို ဒီႏွစ္မွာ ဆုခ်ီးျမင့္တဲ့အဖြဲ႕က ဆရာမကို ခ်ီးျမႇင့္တယ္။ ဆုရရွိတယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္းကို ဘယ္ကေန သိရပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ သၽွမ္းအမ်ိဳးသမီးေရးရာဆက္သြယ္လွုပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေရးအသင္းကေန သိလာတာပါ။ ဆရာမ စဝ္မယ္သုစႏၵီဆုကို ဆြတ္ခူးရရွိတယ္၊ ဆုယူရမယ္လို႔ ဖုန္းဆက္လာတယ္။ က်မက စဝ္မယ္သုစႏၵီဆိုတာ ဘယ္သူလဲဆိုတာေတာင္ မသိဘူး။ က်မလည္း သူတို႔ကို ေမးတာေပါ့ေနာ္။

ေမး။ ။ ဘယ္အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ဒီဆုကို ဆရာမ လက္ခံရရွိတယ္ဆိုတာ သိရပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ က်မလည္း သူတို႔ကို ေမးၾကည့္ပါတယ္။ သူတို႔က ရဲရင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္တဲ့အတြက္ ေၾကာင့္၊ လယ္သမားအခြင့္အေရးရရွိေအာင္ ႀကိဳးစားေပးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္လို႔ ေျပာတယ္။

ေမး။ ။ ဦးေဆာင္ၿပီး လွုပ္ရွားတယ္ဆိုတာ ဘယ္လိုမ်ိဳးလွုပ္ရွားသလဲ။
ေျဖ။ ။ ရပ္ရြာကိစၥပါ။ ကုမၼဏီေတြ နားဟိုင္းလုံေဒသမွာ ေရႊလာတူးေတာ့ လယ္သမားေတြ ဆုံးရွုံးနစ္နာ တယ္။ လယ္ယာေတြ စိုက္ပ်ိဳးလို႔ မရေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ က်မက ဦးေဆာင္ၿပီး ေရႊတူးလုပ္ငန္းကို ဆန႔္က်င္တယ္။

ေမး။ ။ ဒီလွုပ္ရွားမွုေတြကို ဆရာမ ေက်နပ္အားရလား။
ေျဖ။ ။ ဟုတ္။ ေက်နပ္အားရပါတယ္။ က်မ မေက်နပ္ရင္ လွုပ္ရွားမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လယ္ယာေတြဟာ ဒီနားဟိုင္းလုံဇာတိကလူေတြရဲ့ လယ္ယာေတြ။ က်မမိဘေတြရဲ့ လယ္ယာေတြ လည္းပါတယ္။ ေက်နပ္မွုရွိလို႔ က်မလည္း လွုပ္ရွားတယ္။

ေမး။ ။ လယ္သမားအခြင့္အေရးအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္တာ အခြင့္အေရးေတြ ရရွိလာၿပီလား။
ေျဖ။ ။ ေတာင္ႀကီးမွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲသြားလုပ္တုန္းကေတာ့ ၀န္ႀကီးက ဒီေရႊတူးတာေတြ ရပ္တန႔္ဖို႔၊ ဆုံးရွုံးမွုအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးဖို႔၊ ပ်က္စီးသြားတာေတြကို ျပန္ျပင္ေပးဖို႔ ကုမၼဏီေတြကို ညႊန္ၾကားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုမၼဏီေတြက မရပ္၊ မေပး၊ မျပင္ေသးဘူး။ ဘာမွမလုပ္ေပးေသးဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပည့္ျပည့္ဝဝ မရေသးပါဘူး။

ေမး။ ။ လယ္သမားေတြအတြက္ လွုပ္ရွားတဲ့အခါ ဘယ္လိုအခက္အခဲေတြနဲ႔ ၾကဳံေတြ႕ရပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ရြာသူရြာသားအားလုံး တစိတ္တဝမ္းတည္း မျဖစ္ၾကဘူး။ ကုမၼဏီက ရြာသားေတြကို ပိုက္ဆံေပးမယ္ ဘာညာလာေျပာထားေတာ့ မညီညႊတ္ၾကဘူး။ လုပ္ရကိုင္ရခက္တာေပါ့။

ေမး။ ။ အာဏာပိုင္ေတြက တားဆီးပိတ္ပင္တာေတြ ရွိလား။
ေျဖ။ ။ အခုေတာ့ ဘယ္သူမွ လာပိတ္ပင္တာေတြ မရွိဘူး။ အရင္ကေတာ့ စရဖေတြက က်မကို အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ျဖစ္ၿပီး ဒီလိုလွုပ္ရွားတယ္ ဘာညာဆိုၿပီး လာခ်ိန္းေျခာက္တာေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မလည္း ျပန္တုန႔္ျပန္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုေတာ့ လာခ်ိန္းေျခာက္တာေတြ မရွိေတာ့ပါ ဘူး။ ေတာင္ႀကီးမွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲသြားလုပ္တုန္းကလည္း ခ်ိန္းေျခာက္တာေတြ ရွိတယ္။

ေမး။ ။ ဆုံးရွုံးမွုေတြအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးျပန္ေတာင္းတယ္ဆိုေတာ့ ရြာသူရြာသားေတြ ဘယ္လို မ်ား နစ္နာဆုံးရွုံးခဲ့ရပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ နမ့္ခမ္းေခ်ာင္းကို ေဒသခံေတြက သုံးေရအတြက္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးဖို႔အတြက္ အားထား ၾကတယ္။ အခုနမ့္ခမ္းေခ်ာင္းလည္း သဲေတြ ရႊံ့ေတြ ဓာတုေရေတြေၾကာင့္ ေႏွာက္က်ိၿပီး ပ်က္စီးသြား ၿပီ။ စိုက္ပ်ိဳးေရး အတြက္လည္း သုံးလို႔မရဘူး။ ေရေနသတၱဝါေတြ ေသေၾကပ်က္စီးသလို အဲဒီေရကို သြားေသာက္မိတဲ့ ကၽြဲ၊ ႏြားေတြလည္း ေသေၾကတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးလို႔ မရေတာ့ဘဲ ပ်က္စီးသြားတဲ့ လယ္ ယာေျမဧကေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ ရွိတယ္။ လယ္ယာေျမသာမက ရြာလည္း ပ်က္ေတာ့မဲ့ အေရးနဲ႔ ၾကဳံေနရပါတယ္။

ေမး။ ။ ေရႊတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေၾကာင့္ ေဒသခံေတြရဲ့ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းကို ထိခိုက္တယ္။ အခု ေဒသခံေတြ ဘယ္လိုလုပ္ကိုင္စားေသာက္ေနပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ အခု ေတာင္ေပၚတက္ၿပီး ယာေတြလုပ္ကိုင္ေနၾကတယ္။ လုပ္ေပမဲ့ သီးႏွံသိပ္မျဖစ္ထြန္း ဘူး။ တဧက စပါး ၁၀ အိတ္ကေန အိတ္၂၀ ေလာက္ဘဲ ရၾကတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးလုပ္ကိုင္ဖို႔ ေျမမရွိတာ ေၾကာင့္ မတတ္နိုင္လို႔သာ သြားလုပ္ရတာပါ။ ဝမ္းေရးအတြက္ အခက္အခဲ ေတြ႕ၾကဳံေနၾကရပါ တယ္။

ေမး။ ။ နားဟိုင္းလုံရြာဟာ ထိုင္းနိုင္ငံနဲ႔ သိပ္မေဝးဘူး။ ဒီဝမ္းေရးအတြက္ အခက္အခဲ ေတြ႕ၾကဳံ ရေတာ့ ထိုင္းနိုင္ငံထဲ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္တာေတြ ရွိလား။
ေျဖ။ ။ ရွိပါတယ္။ အရင္တုန္းက ေရႊလာမတူးခင္က အမ်ိဳးသမီးေတြ ဘယ္မွမသြားဘူး။ အိမ္မွာ ေနၿပီ လယ္ယာၿခံလုပ္ကိုင္ၾကတယ္။ အခုေတာ့ အသက္ ၂၀ ႏွစ္မျပည့္တဲ့ မိန္းကေလးေတြေတာင္ ထိုင္းနိုင္ငံ သြားၿပီးလုပ္ကိုင္ရတယ္။ တခ်ိဳ႕လဲ တမိသားစုလုံးသြားတာ။ ေလာနိုင္ငံထဲ အလုပ္သြား လုပ္တာလည္း ရွိတယ္။

ေမး။ ။ ဝန္ႀကီးက ေလ်ာ္ခိုင္းေပမဲ့ ကုမၼဏီေတြကလည္း မေလ်ာ္ေပးဘူး။ ေဒသခံေတြလည္း တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ အိုးအိမ္စြန႔္ ခြာလာၾကတယ္။ က်န္ရွိတဲ့ေဒသခံေတြက ဘယ္လိုေျပာၾကသလဲ။
ေျဖ။ ။ က်န္တဲ့ေဒသခံေတြလည္း ၿငီးျငဴၾကတယ္။ စိုက္ပ်ိဳးလုပ္ကိုင္ဖို႔ ေျမမရွိေတာ့ ဘယ္လို ဆက္ၿပီး ေနနိုင္မွာလဲ။ စိုက္ပ်ိဳးေျမသာမက ေနစရာေျမေတြလည္း ပ်က္စီးေတာ့မယ္။ ဒီမွာေနလို႔ မျဖစ္ေတာ့ဘူးထင္တယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ေယာက္တိုင္းလိုလို စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကပါတယ္။

ေမး။ ။ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းအတြက္ ဆရာမက ဘာအလုပ္လုပ္ကိုင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ က်မက ရပ္ရြာအတြက္ က်န္းမာေရးပိုင္းမွာ လုပ္ကိုင္ပါတယ္။ Public Health ပါ။ ရပ္ရြာဇာတိမွာဘဲ တာဝန္ျပန္က်တာပါ။ လယ္ယာၿခံကိုေတာ့ မိဘေတြ ေမာင္ႏွမေတြက လုပ္ကိုင္ပါတယ္။

ေမး။ ။ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းကလည္း အမ်ားျပည္သူအတြက္ဘဲ။ ဒီအလုပ္ကို ဘယ္ႏွစ္က စ-လုပ္တာလဲ။
ေျဖ။ ။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ကတည္းကပါ။

ေမး။ ။ ဒီစဝ္သုစႏၵီ လူငယ္ထူးခၽြန္ဆုကို ရရွိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔လည္း ဝမ္းေျမာက္ဂုဏ္ယူ ပါတယ္။ ဒီဆုကို ရရွိၿပီးေနာက္ ျပည္သူေတြအတြက္ ဘာေတြမ်ား ဆက္လုပ္ေပးမွာလဲ။
ေျဖ။ ။ က်မ ျပည္သူ႔အက်ိဳးအတြက္ ဆက္လုပ္သြားမယ္။ က်မ မဆက္လုပ္ရင္ ေဒသခံေတြလည္း ကိုယ့္ရပ္ရြာမွာ ေနလို႔ရေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ က်မတို႔မိသားစုလည္း ေနလို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေဒသခံေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ဆက္လွုပ္ရွားသြားမယ္။ က်မတို႔ ေတာင္းဆိုထားတာေတြ မရမခ်င္း ဆက္ႀကိဳးစားသြားမယ္။

ေမး။ ။ လူငယ္ေတြကို ဘယ္လိုအားေပးစကားေျပာခ်င္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ လူငယ့္အင္အားလည္း လိုအပ္တယ္။ လယ္သမားအေရးဟာ အေရးႀကီးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုမၼဏီေတြ ရပ္ရြာမွာ စီမံကိန္းတခုခုလာလုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ လူငယ္ေတြအားလုံး ဆန႔္က်င္ကန႔္ ကြက္ၾကပါလို႔။

ေမး။ ။ ဆရာမအေနနဲ႔ ေနာက္ဆုံး ဘာမွာ မွာၾကားခ်င္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ က်မတို႔ အခ်င္းခ်င္း စည္းလုံးညီညႊတ္ၾကပါ။ ကူညီေဖးမၾကပါ။ က်မတို႔ စည္းလုံးညီညႊတ္မွု မရွိရင္ “ႏြားကြဲရင္ က်ားဆြဲမယ္”ဆိုတဲ့အတိုင္း ျဖစ္သြားမယ္။ ဒီလိုဆိုရင္ ဘယ္အရာမဆို ေအာင္ျမင္ မွာ မဟုတ္ဘူး။ အားလုံးလက္တြဲႀကိဳးစားၾကပါ။

သၽွမ္းျပည္အေရွ႕ပိုင္း တာခ်ီလိတ္ခရိုင္ မိုင္းလင္းေက်းရြာအုပ္စု နားဟိုင္းလုံေဒသမွာ ကုမၼဏီေတြက ေရႊလာ ေရာက္တူးေဖာ္တာေၾကာင့္ လယ္ယာေျမေတြ ပ်က္စီးဆုံးရွုံးသလို ရပ္ရြာအတြင္း သဲေတြ ဖုံးလႊမ္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာမ နန္းလာက ရြာသူရြာသားေတြကို ဦးေဆာင္ၿပီး ေရႊတူးေဖာ္ ေရးလုပ္ငန္းကို ရပ္တန႔္ ဖို႔၊ ဆုံးရွုံးမွုေတြအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးျပန္ေပးဖို႔၊ ပ်က္စီးသြားတဲ့ လယ္ယာ ေခ်ာင္းေျမာင္းေတြကို ျပန္လည္ျပဳ ျပင္ေပးဖို႔ ဂ်ဴလိုင္လအတြင္း ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕မွာ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲျပဳလုပ္ၿပီး ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဆရာမ နန္းလာဟာ လုံးရန္ေက်ာက္နဲ႔ ပါ့တစ္တို႔ရဲ့ သားသမီး ၇ ေယာက္ထဲက အေထြးဆုံးသမီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာမနန္းလာရဲ့ ဇာတိကေတာ့ သၽွမ္းျပည္အေရွ႕ပိုင္း တာခ်ီလိတ္ခရိုင္ မိုင္းလင္း ေက်းရြာအုပ္စု နားဟိုင္းလုံရြာက ျဖစ္ပါတယ္။