သၽွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းလားရွိုးၿမိဳ႕တြင္ USAID ၊ BNI  တို႔၏ပံ့ပိုးမွုျဖင့္ သၽွမ္းသံေတာ္ဆင့္ သတင္းဌာနမွ “ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ ”  ဟူသည့္ ဒီဘိတ္ေဆြးေႏြးပြဲကို ေမလ ၃ ရက္ေန႔က ျပဳလုပ္က်င္းပခဲ့သည္ ။


အဆိုပါ ဒီဘိတ္ကို CS ေဟာ္တည္တြင္ နံနက္ ၉ နာရီက ၁၁ နာရီအထိက်င္းပရာ အဖြဲ႕အစည္းအသီးသီးမွကိုယ္စားလွယ္မ်ားအျပင္ ေဒသခံလူငယ္မ်ား စုစုေပါင္း ၈၀ နီးပါး တက္ေရာက္နားေထာင္ေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္ ။

ပင္တိုင္ေဆြးေႏြးသူမ်ားမွာ သၽွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ သိႏၷီၿမိဳ႕နယ္ ျပည္နယ္အမွတ္ ၂ ကိုယ္စားလွယ္ စိုင္းစိန္လူ ၊ လားရွိုးၿမိဳ႕ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္  NLD ေကာ္မတီဝင္ စိုင္းတူး ၊ ျမန္မာနိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ သၽွမ္းလူငယ္ကြန္ယက္ ေျပာခြင့္ရ စိုင္းေနာ္ဆိုင္ ႏွင့္ ျပည္တြင္းျပည္ပ လူမွုေရးအဖြဲ႕  CBO မွ ေျပာခြင့္ရွိသူ နန္းခိမ္ဝမ္း တို႔ျဖစ္သည္ ။


ဒီဘိတ္ျဖစ္ေျမာက္ေရးစီစဥ္သူ သၽွမ္းသံေတာ္ဆင့္သတင္းဌာန အယ္ဒီတာ စိုင္းမိဏ္းက -  “ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္က က်ယ္ျပန႔္ပါတယ္။ ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီးတာကိုျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ရမယ္ ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအစစ္ အမွန္ရရွိရမယ္။ အခြင့္အေရး တန္းတူရရွိရမယ္ ။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံရဲ့ နိုင္ငံေရးျပသနာထက္ အဓိက ျပသနာက တိုင္းရင္းသားျပသနာျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့အဓိကအခ်က္ႀကီးေတြကိုေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္ ” ဟုေျပာဆိုသည္ ။


ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ဆင္ေရးေခါင္းစဥ္တြင္  - “ NLD ပါတီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ လက္ရွိ နိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ေနၿပီ ။ ရွင္းရွင္းေျပာရင္ သူမဟာ အိမ္ႀကီးအိမ္ေကာင္းမွာ တက္ေနေနတဲ့သူျဖစ္ေနၿပီလို႔ ဆိုနိုင္ပါတယ္ ။ ဆိုေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ဆင္ဖို႔အတြက္ သူ႔ရဲ့အိမ္ႀကီးကိုၿဖိဳၿပီး အိမ္ေသးေသးမွာ ဆင္းေနပါ့မလားဆိုတဲ့ သံသယ ရွိဖြယ္ စဥ္းစားဖြယ္ျဖစ္တယ္ ။  ဒါေၾကာင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံျပင္ဆင္ဖို႔အတြက္ တိုင္းရင္းသားေတြဘယ္ေလာက္ထိ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ရွိနိုင္သလဲ ။ NLD ပါတီအတြက္ အထူး အေရးပါတဲ့အခ်က္ေတြကိုေတာ့ ျပင္ဆင္သြားဖြယ္ရွိတယ္ - လို႔ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ပါတယ္ ”  ဟု  ျပန္လည္ေျပာျပသည္ ။


သၽွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ စိုင္းစိန္လူက - “ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံကို ျပင္ကိုျပင္မယ္ လို႔ယုံၾကည္တယ္ ။ ဖခင္ျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လုပ္ေဆာင္သြားခဲ့တဲ့ ပင္လုံစာခ်ဳပ္အတိုင္း လိုက္သြားဖို႔ဆိုတာ ၂၀၀၈ မျပင္ ရင္ ၊ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးမရခဲ့ရင္ေတာ့ ဘယ္လိုမွ လိုက္လုပ္နိုင္မွာမဟုတ္ဘူး ” - ဟုေဆြးေႏြးခဲ့သည္ ။


စစ္မွန္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိေရးဟူသည့္အခ်က္တြင္မူ - စစ္မွန္ေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရရွိပါက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာဆို ေသာ ဒုတိယပင္လုံညီလာခံလုပ္ေဆာင္ရန္အတြက္ မျဖစ္နိုင္ေၾကာင္း ၊ ထို႔ေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို မျဖစ္မေန အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အာဏာလက္ကိုင္ထားေသာသူမအေနျဖင့္ ျဖဴစင္ေသာေစတနာထားရွိကာ စစ္တပ္ႏွင့္ညႇိႏွိုင္း၍ တိုင္းရင္း သားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းအားလုံး တဖြဲ႕မက်န္ လက္မွတ္ေရးထိုးခြင့္ရရန္ႏွင့္  လူစုံတက္စုံပါဝင္သည့္ နိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပနိုင္မွသာ စစ္မွန္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရရွိမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးသြားခဲ့သည္ ။


တန္းတူညီမၽွေသာအခြင့္အေရး ဟူသည့္ေခါင္းစဥ္တြင္မူ - တန္းတူအခြင့္အေရးဟူသည္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္မွ စတင္ေပါက္ဖြား လာ ေၾကာင္း ၊ ထိုစဥ္က နိုင္ငံေတာ္တည္ေထာင္ရာတြင္ ၈ ျပည္နယ္သာျဖစ္သင့္ေၾကာင္း ၊ လက္ရွိတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနျဖင့္ ၈ ျပည္နယ္ လက္မခံဘဲ ပင္လုံစာခ်ဳပ္အတိုင္း မလုပ္ေဆာင္ပါက  တန္းတူညီမၽွမွု ေဆာင္ရြက္ရာတြင္လည္းေကာင္း တိုင္းရင္းသား စည္းလုံးညီညြတ္ေရးတည္ေဆာက္ရာတြင္လည္းေကာင္း အခက္အခဲၾကဳံေတြ႕ရမည္မွာမလြဲျဖစ္ေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့ သည္ ။


အခ်က္နံပတ္ ၄ ျဖစ္ေသာ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ နိုင္ငံေရးျပသနာ၏ အဓိကျပသနာမွာ တိုင္းရင္းသားျပသနာျဖစ္ေနေၾကာင္း ေဆြးေႏြး ခ်က္တြင္မူ - ပထမဆုံးေျခလွမ္းကိုၾကည့္ပါက တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ား၏ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားကိုေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းရင္းသားပါတီမွပုဂၢိဳလ္မ်ားကိုမေရြးခ်ယ္ဘဲ NLD ပါတီမွပုဂၢိဳလ္မ်ားကိုသာေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ ထားျခင္းမွာလည္း တိုင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္ေရးကိုထိခိုက္ေစေၾကာင္း ေဆြးေႏြးေျပာဆိုၾကပါသည္ ။


ဒုတိယပင္လုံညီလာခံႏွင့္ပတ္သက္၍ေဆြးေႏြးရာတြင္ - စစ္မွန္ေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုမရရွိပါက ဒုတိယပင္လုံ တတိယပင္လုံ ညီလာခံႀကီး ျဖစ္လာရန္ မ်ားစြာခက္ခဲမည္ျဖစ္ေၾကာင္းလည္းေဆြးေႏြးခဲ့သည္ ။


ထိုသို႔ေသာ ျပသနာမ်ားျဖင့္ျပည့္ႏွက္ေနသည့္နိုင္ငံေရးအေျခအေနတြင္ ၁ - တိုင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္ ရန္ ၊ ၂-  ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ေရးကို ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ ပံ့ပိုးေပးရန္ ၊ ၃- အတူတကြ ေနထိုင္နိုင္ေရးအတြက္အေထာက္ အကူျဖစ္ေစမည့္နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားရွာေဖြရန္ စသည္တို႔လုပ္ေဆာင္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးသြားခဲ့သည္ ။


ဒီဘိတ္ေဆြးေႏြးပြဲကို သၽွမ္းဘာသာျဖင့္သာ ေျပာဆိုက်င္းပခဲ့ၿပီး သၽွမ္းလူထု နိုင္ငံေရးႏွင့္ဆိုင္သည့္အေတြးအေခၚမ်ား ပိုမိုနားလည္ လာေအာင္၊ မိခင္ဘာသာစကားျဖင့္ ဒီဘိတ္က်င္းပမွု တြင္က်ယ္လာေအာင္ရည္ရြယ္သည္ဟု  ဒီဘိတ္ျဖစ္ေျမာက္ေရးစီစဥ္သူ စိုင္းမိဏ္းကေျပာသည္ ။


“ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံမွာလည္း ပါတယ္ေလ ။ တိုင္းရင္းသားေတြ မိခင္ဘာသာစာေပနဲ႔စကားကို ျမင့္တင္ခြင့္ရွိတယ္ဆိုတာေလ ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံပါအခ်က္နဲ႔ကိုက္ညီေအာင္လုပ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သၽွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္တို႔လာၿပီး ဒီဘိတ္က်င္းပ တာလည္း ပထမဆုံးအႀကိမ္ျဖစ္ပါတယ္ ။ လာေရာက္နားေထာင္ေဆြးေႏြးတဲ့ သူေတြလည္း လားရွိုး သီေပါ  သိႏၷီ မိုင္းရယ္ဘက္က လာၾကပါတယ္ ။ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီေဆြးေႏြးပြဲဟာလည္း အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳးၾကားကေန ေအာင္ျမင္စြာက်ေနာ္တို႔ က်င္းပနိုင္ခဲ့ပါတယ္ ။ ”


ယခုက်င္းပခဲ့သည့္ ဒီဘိတ္ေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ဖိတ္ၾကားထားေသာ သၽွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ က်ားျဖဴပါတီမွ ကိုယ္စားလွယ္က ဝင္ေရာက္ေဆြးေႏြးျခင္းမျပဳဘဲ တက္ေရာက္နားေထာင္သူအျဖစ္သာ ေတြ႕ရပါသည္ ။ ထိုနည္းတူ NLD ပါတီကလည္း  ဖိတ္ၾကားထားသူမွာ တက္ေရာက္နိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ ။


သၽွမ္းသံေတာ္ဆင့္အေနျဖင့္ ထိုသို႔ေသာ ဒီဘိတ္ေဆြးေႏြးမွုမ်ိဳးကို လက္ရွိအႀကိမ္အပါအဝင္ ၄ ႀကိမ္ က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္ ။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ သၽွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕၌ “ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္လုံျခဳံေရး ” ဟူသည့္ေခါင္းစဥ္ျဖင့္လည္းေကာင္း ၊ သၽွမ္းျပည္အေရွ႕ပိုင္း က်ိဳင္းတုံၿမိဳ႕၌ “ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ကတိကဝတ္ ” ဟူ၍လည္းေကာင္း ၊ ၂၀၁၄ ဧၿပီလတြင္ သၽွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ပင္လုံၿမိဳ႕၌ “ မူးယစ္ေဆးဝါး ကင္းစင္ေရးထြက္ေပါက္ ” ဟူ၍လည္းေကာင္း ၊ လက္ရွိ သၽွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း လားရွိုးၿမိဳ႕တြင္ “ ေရြးေကာက္ပြဲအလြန္ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ ” ဟူ၍လည္းေကာင္း က်င္းပခဲ့ပါသည္ ။