ဇန္နဝါရီလအတြင္းက က်င္းပခဲ့သည့္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ ၏ နိုင္ငံေရးမူေဘာင္ သေဘာတူညီ ခ်က္အတိုင္းဆိုပါက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲကို ေလးလတႀကိမ္ ျပန္လည္က်င္းပရမည္ျဖစ္သည္ ။ သို႔ေသာ္ NLD အစိုးရမွ ယခင္အစိုး ရက ေဆာင္ရြက္ထားသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ မ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့ ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးစင္တာတို႔ကို လႊဲေျပာင္းရယူျခင္း မရွိေသး မွုေၾကာင့္ လာမည့္ ေမလအတြင္း ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္း ေရး ညီလာခံကို ဆက္ လက္က်င္းပရန္ မျဖစ္နိုင္ေတာ့ေၾကာင္း သိရသည္ ။

“ အခုထိ က်ေနာ္တို႔ရဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို NLD ဘက္က လာလႊဲေျပာင္းမယူေသး ဘူးဗ် ။ သူတို႔လည္း အလုပ္မ်ားေနတယ္ ထင္တယ္ ” - ဟု ယခင္ ၀န္ႀကီးေ ဟာင္း ဦးေအာင္မင္းဦးေဆာင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏွင့္ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရးဗဟိုဌာနမွ တာဝန္ရွိသူတဦးကလည္း အတည္ျပဳေျပာဆိုသည္ ။


လတ္တေလာ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ တြင္ နိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ အပစ္ခတ္ရပ္စဲမွု လက္မွတ္ေရး ထိုးထားသည့္ အဖြဲ႕ ၈ ဖြဲ႕ ရွိေနၿပီး လက္ မွတ္ ထိုးရန္ က်န္ရွိေနသည့္ အဖြဲ႕ ၁၃ ဖြဲ႕လည္း ရွိေနပါသည္ ။ ျပည္ တြင္းၿငိမ္း ခ်မ္းေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ NLD အစိုးရမွ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္သြားမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအျဖစ္ ေၾကျငာထားပါသည္ ။


“ အခုက သူတို႔ MPC ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစင္တာ အသစ္ျပန္ဖြဲ႕တာကလည္း မၿပီးေသးဘူး ။ တဘက္မွာလည္း အပစ္မရပ္ေသးတဲ့ အဖြဲ႕ ေတြကလည္း ရွိေသးတယ္ ။ အဲဒီေတာ့ ေဆြးေႏြးမွုေတြ ဆက္ျဖစ္ဖို႔ ဘယ္လိုလာဦးမလဲ မသိေသး ဘူး။ ၾကာမလား ေႏွးမလား ဆိုတာေပါ့ ။ တခ်ိန္တည္းမွာလည္း အပစ္ မရပ္ေ သးတဲ့အဖြဲ႕ေတြရဲ့ နယ္ေျမေတြအတြင္းမွာ စစ္ေရးအရ တိုးခ်ဲ႕မွုေတြ ရွိေနေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျပန္မစနိုင္ေသးပဲ ပဋိပကၡေတြ ျပန္ျဖစ္လာရင္ ထိန္းသိမ္း ရမွာ ခက္ကုန္မွာလည္း စိုးရိမ္တယ္ ” ဟု သၽွမ္းျပည္ျပန္ လည္ထူေထာင္ေရးေကာင္စီ RCSS/SSA မွ အတြင္းေရးမွူး (၂) ဗိုလ္မွူးႀကီးစိုင္းလက လည္း ေျပာဆိုသည္ ။


ပထမအႀကိမ္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံတြင္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေ ထာင္စုတြင္ အေျခခံ ရမည့္ပုံစံမ်ား ၊ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားကို သယံဇာတခြဲေဝေရး ၊ အခြန္ေကာက္ခံခြင့္ ပိုမိုေပးေရး ၊ လုံျခဳံေရး ကဏ္႑ ျပဳၿပ င္ေျပာင္းလဲေရး တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္ ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးမွ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး ၊ နိုင္ငံေရးအရ သေဘာတူညီမွု ၊ ဖြံ့ၿဖိဳးေရး ၊ စစ္လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းျခင္း ၊ တပ္ပိုင္း ဆိုင္ ရာ ေပါင္း စည္းျခင္း စသျဖင့္ အဆင့္ဆင့္သြားရသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္ေ သာေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ အပစ္ရပ္သည့္အဖြဲ႕ရပ္ မရပ္သည့္အဖြဲ႕က်န္ေန အားလုံးက လက္နက္ ကိုင္ထားသည့္ အေျခအေနတြင္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ေဆာ လ်င္စြာ ျပန္စရန္ လိုေနေၾကာင္း သုံးသပ္မွုမ်ားလည္းရွိသည္ ။


“ အနည္းဆုံးညီလာခံလုပ္ဖို႔က သုံးလေလာက္ ျပင္ဆင္ရတယ္။ အခုအတိုင္းဆိုရင္ ၾသဂုတ္ေလာက္ ျပန္စရင္ေတာင္ မဆိုးဘူး ေျပာရမယ္ ။ တကယ္လည္း ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္ေရးတို႔ လက္နက္ကိုင္ ျပသနာ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရးတို႔မွာ ေဆြးေႏြးမွု ေတြက အေရးပါတဲ့အတြက္ ေဆြးေႏြးပြဲေတြက ပုံမွန္ျဖစ္ေနဖို႔လိုတယ္ ။ အခုပဲ လက္မွတ္မထိုးတဲ့အဖြဲ႕ေတြလည္း ရွိေနေတာ့ ေအာက္ေျခမွာ ပဋိပကၡေတြျပန္ျဖစ္ရင္ နိုင္ငံေရးအရ ေဆြးေႏြးတဲ့အေျခေနမေရာက္ပဲ ပဋိပကၡေတြ လိုက္လိုက္ရွင္းေနရတာနဲ႔ အခ်ိန္ကုန္ေနတာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္နိုင္တယ္ ။ အဲလို ဆိုရင္ေတာ့မေကာင္းဘူးဗ် ” ဟု နိုင္ငံေရး ေလ့လာသူ တဦးျဖစ္သည့္ ဦးေက်ာ္ လင္းဦး က သုံးသပ္သည္ ။


သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရတက္စ ကာလႏွင့္ NLD အစိုးရ တက္စ ကာလ ကြာျခားခ်က္မွာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အင္အား စုမ်ားအေနျဖင့္ ယခုအခ်ိန္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း ၄င္းတို႔၏ အင္အားအေကာင္းဆုံး အခ်ိန္သို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီး လက္နက္ ကိုင္ ျပသနာအျပင္ တိုင္းရင္းသား နယ္ေျမမ်ားတြင္ မူးယစ္ေဆးဝါးအလြန္ကၽြံထုတ္လုပ္ေ ရာင္းဝယ္မွု ၊ အိမ္နီးခ်င္း နိုင္ငံ မ်ား၏ ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ တိုင္းရင္းသားအေရးအေပၚ ပထဝီနိုင္ငံေရးအရ အသုံးခ်မွု ၊ လက္နက္ေပါမ်ားလာမွု စသည့္ အခ်က္မ်ား လည္းရွိေနကာ NLD အစိုးရမွာလည္း တပ္မေတာ္ႏွင့္ နီးစပ္ရန္ မနည္းႀကိဳးပမ္းေနရသည့္ ကာလျဖစ္ေနပါသည္ ။


“ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ ၁၉၆၃ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲပ်က္အၿပီးမွာ ဦးဗေဆြ ( ယခင္ ဖဆပလ ) ေျပာခဲဲ့ တာ တစ္ခုရွိတယ္ ။ သူက ဘာေျပာ လဲဆိုေတာ့ ဗမာျပည္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔က နိုင္ငံတကာနိုင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေန တယ္တဲ့။ စစ္ေအးေခတ္ေပါ့ေလ။ အေနာက္အုပ္စုမူဝါဒ မေျပာင္းသေရႊ႕ လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႔က်ေနာ္ တို႔ ေျပလည္ဖို႔ သိပ္မလြယ္ဘူးေပါ့ေလ ။ အလားတူ အေရွ႕အုပ္စု ေပၚလစီ မေျပာင္းသေရႊ႕ ကြန္ျမဴနစ္ သူပုန္နဲ႔ ေၿပ လည္ ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ မလြယ္ဘူး။ သူေျပာတာက စစ္ေအးေခတ္ က ။ အခုက စစ္ေအးေတာ့ မရွိေတာ့ဘူး ။ ဒါေပမဲ့ ဂရိတ္ပါ၀ါယွဥ္ၿပိဳင္မွုက ရွိေနတယ္ ။


ဂရိတ္ပါ၀ါ ယွဥ္ၿပိဳင္မွု စက္ဝန္းထဲဲမွာရွိေန တယ္။ အဲဒီအခ်က္နဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ရင္ ဦးဗေဆြရဲ့ စကားက အခုအခ်ိန္အထိမွေနေသးတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္ ။ ဦးသိန္းစိန္ ေရွ႕ ဦးသန္းေရႊလက္ထက္မွာ ေဆြးေႏြးပြဲေတြလုပ္ခဲ့တယ္ ။ KNU ကလႊဲလို႔ က်န္တာေတြနဲ႔ ေျပလည္ တယ္။ အဲဒီတုန္းက KNU ကို ေနာက္ ခံေပးတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔က်ေနာ္တို႔က ရန္ျဖစ္ေနတယ္ ။ ဒါက တခ်က္ေပါ့ ။ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ေျပလည္ တယ္ ဒါေပမဲ့ KIA နဲ႔ မေျပလည္ဘူး။ KIA ရဲ့ ေနာက္မွာ ဘယ္သူရွိသလဲဆိုေတာ့ တ႐ုတ္ရွိေန တယ္။ က်ေနာ္တို႔က ကမၻာ့နိုင္ငံေရး မေျပာင္းသေရႊ႕ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ဖို႔ ခက္တယ္ ။ ကမၻာ့နိုင္ငံေရးေျပာင္းဖို႔က လည္း က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္ ငယ္ေလး အေျခေနနဲ႔ လုပ္ဖို႔ မျဖစ္နိုင္ဘူး ။ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔ ဘယ္လို ကစားရမလဲဲဆိုေတာ့ တ႐ုတ္ ၊ အေမရိကန္ ၊ ပါ၀ါလြန္ဆြဲပြဲမွာ ဘယ္ဘက္မွာမွ မပါပဲ သန႔္သန႔္ေလးေနဖို႔ လိုတယ္ ။ ကိုယ္အက်ိဳးစီးပြား မထိခိုက္တဲ့ အေျခေနမွာ တ႐ုတ္နဲ႔ လည္း ခင္ခင္မင္မင္ဆက္ဆံရမယ္ ။ အေမရိကန္နဲ႔လည္း ခင္ခင္မင္မင္ ဆက္ဆံရမယ္ ။ အဲဒီၾကားထဲမွာ ခြၿပီးေန တတ္ ဖို႔လိုတယ္ ။ ျပည္တြင္းမွာေတာ့ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ကိုယ့္ျပည္ တြင္းအင္ အားစုေတြကို တတ္နိုင္သမၽွ စည္း႐ုံးထားဖို႔လိုတယ္ ။ ပထမ ဥပေဒေဘာင္ အတြင္းမွာရွိတဲ့ လူမ်ိဳးစုေတြနဲ႔ ပါတီေတြနဲ႔ တသားတည္းျဖစ္ေအာင္ စည္း႐ုံး ရမယ္ ။ တပ္မေတာ္နဲ႔ ဘယ္ေလာက္ပဲ သေဘာထားကြဲလြဲမွုရွိရွိ သိပ္ကြဲလို႔ မျဖစ္ဘူး။ ျဖစ္နိုင္ရင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕ေတြနဲ႔ ေဆြးေႏြး ပြဲေတြ ျမန္ျမန္ေခၚၿပီးညႇိညႇိႏွိုင္းႏွိုင္း လုပ္သင့္တယ္ ။ ျပည္တြင္း ျပည္ပ ႏွစ္ ဘက္ျပင္ရင္ေတာ့ အေျခေနေတြက သိပ္ၿပီးဆိုးမယ္ မထင္ပါဘူး ” ဟု နိုင္ငံေရး ေလ့လာသူ စာေရးဆရာ ဦးေက်ာ္ဝင္းက သုံးသပ္သည္ ။


လတ္တေလာ ကာလအတြင္းပင္ အစိုးရတပ္မေတာ္ႏွင့္ KIA ၊ ရခိုင္ AA စသည့္အဖြဲ႕မ်ားအၾကား ရခိုင္ႏွင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္တို႔တြင္ တိုက္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားေနၿပီး သၽွမ္းတပ္မေတာ္ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္လည္း စစ္ေရး တင္းမာ မွုရွိေနကာ တအာင္းပေလာင္တပ္ဖြဲ႕ႏွင့္လည္း တိုက္ခိုက္မွုမ်ား ရွိေနပါသည္ ။