အစိုးရတပ္မေတာ္အေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္ေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွုမ်ား ဆက္လက္ က်ဴးလြန္ဆဲျဖစ္ၿပီး တပ္မေတာ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အမွု အခင္းမ်ားကို အရပ္ဘက္တရား႐ုံးတြင္ စစ္ေဆးသင့္ေၾကာင္း ကုလ သမဂၢ၏ ျမန္မာနိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥယန္ဟီလီက ေျပာသည္ ။

“တပ္မေတာ္ေကာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြေကာ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္မွုေတြက ဆက္ရွိ ေနတုန္းပဲ ။ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ လူ႔အခြင့္ေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွုေတြက ဆက္ျဖစ္ေနေတာ့ လူေတြက သူတို႔မဲထည့္ရတာ ဟုတ္မွ ဟုတ္ရဲ့ လားဆိုတာေတာင္ သံသယျဖစ္ေနတာေတြ႕ရတယ္။ လူ႔အခြင့္ ေရး ခ်ိဳးေ ဖာက္မွုေတြက ႏွစ္ဘက္စလုံးမွာရွိေနတယ္။ တပ္မေတာ္အေနနဲ႔ တာဝန္ယူဖို႔လိုပါတယ္။ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္မွုေတြ ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္မွုေတြအတြက္ မျဖစ္မေနတာဝန္ယူရမယ္ ။ တာဝန္ လည္းရွိတယ္ ” - ဟု တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ား၏ လူ႔အခြင့္ေရးအေျခေနကို သြားေရာက္ေလ့လာခဲ့သူ ကုလကိုယ္စားလွယ္ မစၥယန္ဟီလီက ဆိုသည္ ။


ယင္းအျပင္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ မတရားဥပေဒမ်ားျဖစ္သည့္ ပုဒ္မ ၁၇ (၁) မတရားအသင္း ဆက္သြယ္မွု ဥပေဒ ျဖင့္ ဖမ္းဆီးခံရသူမ်ား ဥပေဒမဲ့ အနိုင္က်င့္ႏွိပ္စက္ခံရသူမ်ားလည္းရွိေနေၾကာင္း မစၥယန္ဟီလီကဆို သည္ ။


နိုင္ငံလုံးဆိုုင္ရာ အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရးျပဳလုပ္ရာတြင္ အားလုံးပါ၀င္ရန္လို အပ္ေၾကာင္းလည္း သူမက ေျပာၾကားသည္ ။


ထို႔အျပင္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ေကာ တရားမၽွတမွုအတြက္ေကာ အတိတ္ သမိုင္းအတြက္ပါ အေရးပါသည့္ ႐ုပ္ရွင္ကို အစိုးရ သစ္လက္ ထက္ မွ ျပသခြင့္ ပိတ္ပင္ခံရျခင္းမွာ လူ႔အခြင့္ေရး လူ႔ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ မေကာင္းသည့္ အေနထားျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ယန္ဟီလီက ေထာက္ျပသြားသည္ ။


ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ ကုလကိုယ္စားလွယ္အေနျဖင့္ သၽွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း၊ ကခ်င္ ၊ ရခိုင္စသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားကို သြားေရာက္ ခဲ့ပါသည္။ သၽွမ္းျပည္နယ္ရွိ လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳး ေဖာက္မွုမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ကြတ္ခိုင္ႏွင့္ ေကအိုင္ေအ ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမအတြင္းရွိ လိုင္ဇာေဒသသို႔ သြားေရာက္ခြင့္ကို လုံျခဳံေရးအေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ျငင္းပယ္ခံခဲ့ရသည္ ။


မစၥရန္ဟီလီျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ရွိေနစဥ္အတြင္း အရပ္သားမ်ားသတ္ျဖတ္ ခံရမွုမ်ား ၊ ဘာသာေရးအေဆာက္အုံမ်ား ဖ်က္ဆီးခံရမွုမ်ား လည္းရွိခဲ့ပါသည္ ။


တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားရွိ စစ္ေဘးေရွာင္စခန္းမ်ားအေျခေနမွာ ဆိုးဝါးေနၿပီး တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အခ်င္းခ်င္းျဖစ္သည့္ TNLA ႏွင့္ RCSS/ SSA တို ့အၾကားတိုက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္လည္း တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စု အခ်င္းခ်င္းတြင္ပင္ စိတ္ဝမ္းကြဲျပားမွု လကၡဏာမ်ားျမင္ေတြ႕ေနရသည္ဟု မစၥယန္ဟီလီက ေျပာသည္ ။


ျမန္မာတနိုင္ငံလုံး၏ လူ႔အခြင့္ေရးအေျခေနမွာ ယခင္အစိုးရ လက္ထက္ အတိုင္းပင္ စိုးရိမ္စရာ အေျခေနတြင္ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေ ဖာက္မွုမ်ားမွာ အစိုးရသစ္လက္ထက္အထိ ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း ကုလသမဂၢ၏ လူ႔အခြင့္ေရးေကာင္စီသို႔ ျမန္မာနိုင္ငံအေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းခြင့္ရွိသူ မစၥယန္ဟီလီကဆိုသည္ ။


ဘာသာေရးအေၾကာင္းျပဳ ခြဲျခားဆက္ဆံမွုမ်ား ၊ ဘာသာျခားမ်ား၏ ဘာသာေရး အေဆာက္ဦးမ်ား တိုက္ခိုက္ခံရမွုမ်ားမွာ အစိုးရအေနျဖင့္ လူနည္းစုမ်ားကို အကာကြယ္ေပးရန္ လိုအပ္ေနေၾကာင္း ျပသရာေရာက္ေ နသည္ဟု မစၥယန္ဟီလီက ဂ်ဴလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ျပဳလုပ္သည့္ သတင္းစာ ရွင္း လင္းမွု တြင္ေျပာဆိုခဲ့ပါသည္ ။