ဆြးေႏြးခ်က္

အခုက်မတို႔ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုသြားတဲ့အထဲမွာ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ NCA ဖက္ဒရယ္နဲ႔ တိုက္ပြဲ ေတြအေၾကာင္းပါမယ္။ အခ်ိန္ကာလ အေၾကာင္းပါတယ္ေနာ္။
က်မတို႔ အခ်ိန္ကာလ အရင္ၾကည့္ရေအာင္အခ်ိန္ကာလ အကန႔္ အသတ္ တခုလိုတယ္လို႔ဘာေၾကာင့္ က်မတို႔ဆုံးျဖတ္ရသလဲဆိုရင္ တျခားနိုင္ငံ ကေနရတဲ့ အေတြ႕အၾကဳံ ကိုက်မတို႔ၾကည့္ၿပီးေတာ့ေျပာတာပါ။ တျခားနိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရးအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ေတြကိုစတဲ့အခါမွာ အခ်ိန္အကန႔္အသတ္မရွိထားလိုက္တဲ့အခါမွာ အလုပ္ကိုမၿပီးဘူး ဆို တာျဖစ္ သြားပါတယ္ ။

နိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္

ဥပမာဆိုရင္အထူးသျဖင့္ ေျမာက္အိုင္ယာလန္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ထဲထဲဝင္ဝင္လုပ္ ခဲ့တဲ့ Jonathan Powell တို႔ ဆိုရင္သိဖူးၾကမွာပါ။ သူေျပာခဲ့တာက သူတို႔ ပထမပိုင္းမွာဘာမွားသြားလဲဆိုတာက အကန႔္အသတ္မရွိ အခ်ိန္ကိုထား လိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ အလုပ္မျဖစ္ဘူးတဲ့။ သူတို႔အရင္တုန္းကထင္ခဲ့တာက အရင္တုန္းက အကန႔္အသတ္မရွိ ေျပာခ်င္တာေျပာ ေဆြးေႏြးခ်င္တာေဆြးေႏြး ဆိုလို႔ရွိရင္ျပသနာေတြ ေျပလည္ သြားမယ္လို႔ထင္ေပမယ့္ မဟုတ္ဘူး တဲ့။ ျပသနာေတြမဆုံးနိုင္ဘူးဘဲျဖစ္သြားတယ္ ။ အဲေတာ့ အိုင္ယာလန္ ကို ျပန္ ၾကည့္ မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အိုင္းရစ္ျပသနာစ တာဟာ Cromwell တို႔လက္ထက္ ကတည္းက ထဲထဲဝင္ဝင္စတယ္ ဆိုရင္ အဲဒီမတိုင္မီကတည္းက အိုင္ယာလန္ တို႔ကေနသြားသြားၿပီးေတာ့ ဒီမိန္းလန္းနားကေနၿပီးေတာ့ အဂၤလိပ္ ေတြ က်ဴးေက်ာ္တာေတြဆိုတာ ၁၃ ရာစုေလာက္ကတည္းက စခဲ့တဲ့ ကိစ ပါ ။


တရားဝင္ အိုင္ယာလန္ကို၀င္သိမ္း လိုက္တာ ကေတာ့ Cromwell တို႔ေခတ္ မွာေပါ့ေနာ္။  အဲဒီကေန တြက္လာရင္ ေတာင္မွ ႏွစ္ ၃၀၀ ေက်ာ္မွ ၿငိမ္း ခ်မ္း ေရး ရေအာင္ လုပ္တယ္။ အဲေတာ့ ႏွစ္ ၃၀၀ အၾကာမွာ ျပသနာတခုဟာ သူ႔ဖာသာ သူေပ်ာက္သြား လား ဆိုတာ သူ႔ဟာသူ မေပ်ာက္သြားပါဘူး။ သူတို႔ေဆြးေႏြး ယူရပါတယ္။ အဲတာ က်မတို႔ကို သတိေပးလိုက္ တာက အခ်ိန္ သတ္မွတ္ ခ်က္ဆိုတာ ရွိသင့္တယ္တဲ့။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လူ႔သဘာဝအေလ်ာက္ အခ်ိန္ရွိရင္ရွိ သေလာက္ေျပာမယ္ဆိုမယ္ျငင္းမယ္ ခုံမယ္ေပါ့။ အဲတာကို အခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္တခုထားမွသာလၽွင္ ေျပာမယ္ ဆိုရင္ အခ်ိန္နဲ႔ပတ္ သက္ၿပီးေတာ့လည္း ပန္းတိုင္တခုထားရပါမယ္။ ကိစၥရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္မွသာ ပန္းတိုင္ထား ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိန္နဲ႔ပတ္သက္ လို႔လည္း ပန္းတိုင္တခုထားရမယ္ လို႔ေျပာတဲ့ဟာကိုလည္း က်မအျမဲမွတ္ထားပါတယ္ ။


တိုက္ပြဲ

ေနာက္တခုက ခုနက ေခါင္းေဆာင္ႀကီးေတြေျပာသြားတဲ့အထဲမွာ တိုင္းရင္း သားေတြ အခ်င္းခ်င္းလဲ တိုက္ပြဲ ေတြျဖစ္ ေနၾကတယ္ဆိုတာကေတာ့ အဲတာဟာက်မတို႔အတြက္ေလးေလးနက္နက္စဥ္းစားစရာဘဲ။ ဘာျဖစ္လို႔ တိုက္ပြဲ ေတြျဖစ္လဲ။ တိုက္ပြဲေတြျဖစ္တယ္ဆိုတာဟာ နိုင္ငံေရးသေဘာ ထားမတူညီမွုေၾကာင့္ျဖစ္တာလား။ ရွိတဲ့အရင္း အျမစ္ေတြအတြက္ လုၾက တာေပါ့ေနာ္။ မၽွမၽွတတ မခြဲယူနိုင္မွုေၾကာင့္ျဖစ္တာလား ။ တျခား ကိစၥ ေတြေၾကာင့္ျဖစ္တာ လား။ အျပင္ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္တာလား စသည္ျဖင့္ …။


ဘာျဖစ္လို႔တိုင္းရင္းသားေတြၾကားထဲမွာတိုက္ပြဲေတြျဖစ္သလဲ ဆိုတာက်မတို႔ စဥ္းစားရပါလိမ့္မယ္။ အဓိက ကေတာ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေပါ့ေနာ္။ နိုင္ငံ့တပ္ မေတာ္ေခၚမွာလား ေရြးရတာခက္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ဗမာ အမ်ား စုပါေနေတာ့ ဗမာ့တပ္မေတာ္ဘဲေခၚရမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ေခၚျပန္ေတာ့လည္း ဗမာလူမ်ိဳးနဲ႔တျခား တိုင္းရင္းသား ေတြ တိုက္ေနတယ္ဆို တဲ့ပုံစံႀကီးျဖစ္ေနတဲ့ခါက်ေတာ့ ၀မ္းသာစရာ ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဘယ္လို ဘဲေျပာေျပာ တပ္မေတာ္နဲ႔တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႕အစည္းေတြ တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေနတာ မဟုတ္ ဘူး။ တိုင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္းလည္းျဖစ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ ဒီဟာကိုက်မတို႔က ေမးခြန္းေမးရမယ္။ ဘာျဖစ္လို႔က်မတို႔ အခ်င္းခ်င္း တိုက္ပြဲေတြျဖစ္ေနရသလဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲ။ မတူကြဲျပားမွုေ ၾကာင့္ လို႔ေျပာ သြားတဲ့အေပၚမွာ က်မတို႔က ဖက္ဒရယ္သာအေျဖဆိုတာ လက္ခံ ထားၿပီး သားပါ။ ဖက္ဒရယ္ဆိုတဲ့အဓိပါယ္ကိုေဖာ္ရမယ္ဆိုေတာ့ အမွန္ေျပာ ရင္ ဒါက်မတို႔ ေခၚလို႔မရဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ လည္းေဖာ္လို႔မရဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔ေျပာလဲဆိုေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆိုတဲ့အနက္ အဓိပါယ္ ကိုေဖာ္ရမယ္ ဆိုရင္ ပညာ ရွင္မ်ားေပါင္းစုံ ႏွစ္ေပါင္းရာနဲ႔ခ်ီၿပီးေဖာ္လို႔မရပါဘူး။ တိတိက် က်ေဖာ္လို႔မရ ပါဘူး။ အခုထက္ထိ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့စာရြက္ စာတမ္းေ တြက တခ်ိန္လုံးထုတ္ေနၾကတာ။ တေယာက္ တမ်ိဳးေပါ့။ ေနာက္ဆုံး က်မ တို႔ရဲ့နိုင္ငံရဲ့ဖက္ဒရယ္ကဘာလဲဆိုတာကလည္း ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကဘဲ ဆုံးျဖတ္မွာ။ အေမရိကန္ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက ဂ်ာမနီနိုင္ငံရဲ့ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒနဲ႔မတူပါဘူး။ ဂ်ာမနီနိုင္ငံရဲ့ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒကလည္း ဆြိစ္ဇာလန္ ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ နဲ႔လည္းမတူပါဘူး။ မတူတာနဲ႔အမၽွ သူတို႔ရဲ့ဖက္ဒရယ္ ေတြကလည္း တခုနဲ႔တခု ကြာျခားပါတယ္ ။


ကြာျခားတဲ့အေပၚ ဘယ္ဟာက ပိုေကာင္းတာလဲဆိုတာ ကိုလည္း ေျပာဖို႔ခ က္ပါတယ္။ သူ႔နည္းသူ႔ဟန္နဲ႔ ေအာင္ျမင္ ေနၾကတာဘဲ မတူၾကဘူးေပါ့။ က်မေတာ့ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္ သက္ၿပီးျပည္သူေတြကိုရွင္းျပတဲ့အခါမွာ- အရင္ တုန္းကေတာ့ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဝါဒျဖန႔္မွုေတြ အမ်ား ႀကီး ရွိပါတယ္။ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာခြဲထြက္ေရး။ က်မတို႔အဖြဲ႕က အျမဲတမ္း ဖက္ဒရယ္ နဲ႔ရပ္ တည္ခဲ့တာကိုး။ အဲတာေၾကာင့္ NLD က ခြဲထြက္ေရးကိုလိုလား တယ္။ ျပည္ေထာင္စုၿပိဳကြဲေအာင္ လုပ္ေနတာဆိုၿပီး အဲ့တုန္းက ဖက္ဒရယ္ဆိုတဲ့စကားသုံးရင္ ဖမ္းတာဆီးတာ ေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ က်မတို႔ေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ကိုအျမဲသုံးခဲ့ တယ္။ မူအရေပါ့။ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာခြဲထြက္ေရး မဟုတ္မွန္းလူထုကို သိေစခ်င္ လို႔။ ဆိုေတာ့ ဖက္ဒရယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ကိုအရိုးသားဆုံး ရွင္းျပရမယ္ဆိုရင္ နိုင္ငံတနိုင္ငံအတြင္းမွာ အာဏာကို ဗဟိုအစိုးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရ၊ တိုင္း အစိုးရေတြၾကားထဲမွာခြဲယူဖို႔ ၊ခြဲယူတဲ့စနစ္ ။ အဲဒီဟာဖက္ဒရယ္ဘဲ ။


ဘယ္လိုပုံစံနဲ႔ခြဲယူလဲဆိုရင္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒက သတ္မွတ္တယ္။ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပညာရွင္ေတြ ရဲ့ေလ့လာခ်က္ သုေတသန ျပဳခ်က္ အရ ဖက္ဒရယ္စနစ္လုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ ခြဲထြက္ခ်င္တဲ့ စိတ္ဓါတ္ေတြက က်ဆင္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ခြဲထြက္ခ်င္တဲ့စိတ္ကို အားေပးတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ခြဲထြက္ ခ်င္စရာ အေၾကာင္း မရွိေအာင္ အေဆာက္အအုံတခုကိုတည္ေဆာက္တာဘဲဆိုၿပီးေတာ့ က်မတို႔ဒီလို ဘဲရွင္းျပပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒက က်မတို႔နိုင္ငံနဲ႔ အသင့္ေတာ္ဆုံး ဖက္ဒရယ္ပုံစံတခုကို သတ္မွတ္ေပးပါမယ္ ။


ဆက္ၿပီးေျပာ မယ္ဆိုရင္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံက ဖက္ဒရယ္က ရေအာင္ လုပ္မယ္ဆိုေတာ့ ညီလာခံေတြဘာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Ceasefire မရခင္ ညီလာခံလုပ္လို႔သင့္ေတာ္ပါ့မလား ခုနေျပာတဲ့အတိုင္း အခ်ိန္တိတိက်က် လိုအပ္ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ NCA ဘက္ကိုျပန္လွည့္လာပါမယ္ ။


NCA

NCA ထဲမွာပါတဲ့အခ်က္ေတြကိုတခ်ိဳ႕ဟာေတြကသေဘာမတူဘူး။ ဒါေၾကာင့္ NCA ေရးဆြဲေရးမွာ က်မတို႔အဖြဲ႕ ခ်ဳပ္ မပါခဲ့ပါဘူး။ က်မတို႔က႑လည္း အင္ မတန္မွေသးပါတယ္။ က်မတို႔ ကိုယ္စားလွယ္ ၂ ေယာက္ဘဲတက္ပါ တယ္။ NCA နဲ႔ပတ္သက္လို႔ က်မတို႔သေဘာမတူခဲ့တာေတြလည္းရွိခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေပ မယ့္ က်မတို႔ေတာင္းဆို တာ တခုဘဲရွိခဲ့ပါ တယ္။ ျပဳသာျပင္ သာေအာင္ေတာ့ ထည့္ခဲ့ပါ။ အဲတာမထည့္ခဲ့လို႔ က်မတို႔လက္မခံနိုင္ပါဘူး။ ဒါေ တာင္မွ က်မတို႔လက္မွတ္မထိုးခဲ့ပါဘူး။ ျပည္ေထာင္စုေန႔တုန္းကေလ။ မထိုးဘူးဆို တာက က်မတို႔ကို နို႔တစ္စ္မေပး ဘဲနဲ႔  လာပါတက္ပါ လက္မွတ္ ထိုးပါဆိုေတာ့ က်မတို႔ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ထိုးခြင့္မရွိဘူးေလ။ တိတိက်က် ေျပာမယ္ဆိုရင္ NCA လက္မွတ္ထိုးၿပီးတာနဲ႔ရက္ေပါင္း ၉၀ အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ လုပ္မယ္ ဆိုတာ မျဖစ္နိုင္ ဘူးေလ။ ဒီတိုင္းဘဲျဖစ္မယ္ဆိုရင္ NCA ကဘယ္ေတာ့ေလာက္မွလက္မွတ္ ထိုးနိုင္မလဲဆိုတာ က်မတို႔မွန္းလို႔ရမယ္။ NCA လက္မွတ္ထိုးၿပီးမွ ဆက္ၿပီးသြားဖို႔ဆိုတာအမွန္ေျပာရင္ က်မတို႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ မဟုတ္ ပါ ဘူး။ အရင္တုန္းက အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲယား လို႔ဘဲေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဒါက်မတို႔အေမြခံပါတယ္ ။


နိုင္ငံတနိုင္ငံရဲ့ အစိုးရတာဝန္ကို ယူတဲ့အဖြဲ႕ဟာ အရင္အစိုးရ လုပ္ခဲ့သမၽွ ကိုတာဝန္မယူ ဘူးဆိုၿပီး လုပ္လို႔ မရပါ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ NCA ဆိုတဲ့ဝန္ထုပ္ ၀န္ပိုးက က်မတို႔အေပၚ ေရာက္လာပါတယ္။ က်မတို႔ကထမ္းၿပီး တတ္နိုင္ သမၽွေျပလည္ေအာင္လုပ္ရမွာဘဲ။ အခြင့္အလမ္းတခုလို႔က်မျမင္သလို တိုင္း ရင္း သားေတြကို ျမင္ေစ ခ်င္ပါတယ္။ NCA က ဒီတိုင္းရွိတယ္ဆိုေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေသာ ဒက္ဖွေနးရွင္းေတြက အဓိပါယ္ေဖာ္မွုေတြက မၿပီးျပတ္ေသး ပါဘူး။ ဒီအဓိပါယ္ေဖာ္မွုေတြက အေလၽွာ့အတင္းလုပ္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အားလုံး အဆင္ေျပေစ ရမယ္လို႔ မေျပာ လိုဘူး။ အရင္တုန္းကက်မကိုဟို ဘက္ ကလာကမ္းလွမ္းတုန္းက Calculated risk ယူလိုက္ပါဆိုသလို။ ၂၀၁၂ ကေန မေက်ာ္ျဖတ္နိုင္ရင္ ၂၀၁၅ ကိုက်မတို႔ေရာက္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ က်မတို႔အေလၽွာ့အတင္းလုပ္ ခဲ့ပါတယ္။ အေလၽွာ့အတင္းလုပ္ၿပီးေတာ့ မွ ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ရမွာဘဲ ။


ပင္လုံညီလာခံ

ပင္လုံညီလာခံဆိုတာ ပင္လုံ Agreement အေပၚမွာအေျခခံမွာ လား။ ပင္လုံစိတ္ဓါတ္အေပၚမွာ အေျခခံတာ လား။ ပင္လုံသေဘာ တူညီ ခ်က္ ဟာ ေယ်ဘုယသေဘာဆန္ပါတယ္။ တိတိက်က်ရယ္လို႔ေတာ့မဟုတ္ပါ ဘူး။ ျပန္ဖတ္ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဓိက ပါေနတာက ကခ်င္နဲ႔ပတ္ သက္တဲ့ဟာ ပါတာပါ ။ တျခားတိုင္းရင္း သားေတြနဲ႔စာ လို႔ရွိရင္ေတာ့ အပိုဒ္ ၅ အပိုဒ္ ၆ နဲ႔အပိုဒ္ ၉ မွာ ေသေသခ်ာခ်ာကို ကခ်င္ဆိုၿပီးေတာ့ ေဖာ္ၿပ ထား တာရွိပါတယ္။ ၈ မွာေတာ့ ရွမ္းကိုေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ရွမ္းကိုေဖာ္ျပထားရာမွာ လည္း တကယ္ေတာ့ General ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ (VIII) The arrangements accepted in this Agreement are without prejudice to the financial autonomy now vested in the Federated Shan States.


အဲေတာ့ without  prejudice ဆိုတာ အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးေဖာ္လို႔ရပါတယ္။ အဲေတာ့ ပင္လုံစာခ်ဳပ္အတိုင္းသြားမယ္ဆို လို႔ရွိရင္ ေတာင္မွ လိုတိုးပိုေလၽွာ့ေတြအမ်ား ႀကီးလုပ္နိုင္တဲ့အေျခအေနရွိပါတယ္။ ဒါဟာက်မတို႔အ တြက္ၿပ သနာ မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။ ျပသနာက တကယ္က်မတို႔ သေဘာတူညီမွုယူခ်င္ တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ ဘာမွျပသနာမရွိပါဘူး။ က်မက ပင္လုံစိတ္ဓါတ္ လို႔ေျပာ တာဟာ ပူးေပါင္း ဆက္ဆဲေရး။ ပူးေပါင္း ျခင္းအားျဖင့္ေပါ့ေနာ္။ ဒါမယ့္ က်မ တို႔က စိတ္ဓါတ္ဘဲယူရမယ္။ ဒီထဲမွာ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ ပါတယ္။ မြန္မပါ ကယားမပါ ။ မပါတာေတြအမ်ားႀကီးဘဲ။ ဒါေၾကာင့္က်မက ပင္လုံ စိတ္ဓါတ္ကို အေျခခံပါ လို႔ေျပာတာ။ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ကိုအေျခခံမယ္ဆိုရင္ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ဗမာ၊ ရွမ္း နဲ႔ဘဲၿပီးသြားေရာလားဆိုတာ- မျဖစ္နိုင္ ပါဘူး။ ေနာက္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္ ထဲကအတိုင္း လို႔မေျပာတာဟာ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့အခြင့္အေရးေတြကို ကန႔္သတ္ ခ်င္လို႔မဟုတ္ပါဘူး။ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္က က်ဥ္းလြန္းလို႔ပါ။ ဒါ့ထက္ပိုၿပီးေတာ့ က်ယ္ျပန႔္ဖို႔ က်မ တို႔လိုပါတယ္ တကယ့္ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ထူေထာင္ဖို႔ဆိုလို႔ရွိရင္ေပါ့ ။


နိဂုံး

ေနာက္တခုက ဒီ Ceasefire ေတြလုပ္မွ အားလုံးအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထိုးၿပီးမွ ညီလာခံကို စ နိုင္မယ္ဆိုရင္ ညီလာခံဘယ္ေ တာ့စနိုင္မလဲ ။ အဲေတာ့ အဲလိုဆိုလို႔ရွိရင္ ညီလာခံမျဖစ္ေျမာက္ခ်င္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတခုတည္းကေနၿပီးေတာ့ အားလုံးကိုပ်က္စီးေအာင္ လုပ္လို႔ရ တယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆိုတာ က်မတို႔ဒီကိစလည္းေလ့လာၿပီးပါၿပီ။ အပစ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ေတြထဲမွာၾကည့္လိုက္မယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ၉၀ ရာခိုင္ႏွုန္းကလပိုင္းအတြင္း ခ်ိဳးေဖာက္တယ္။ ဒါတ ကဘာလုံး က အျဖစ္ အပ်က္ကိုၾကည့္လိုက္တာ။ အဲေတာ့ က်မအျမဲဘဲေျပာတယ္။ အပစ္အခတ္ရပ္ စဲေရး ပ်က္ဖို႔ဆိုတာ ၁ စကၠန႔္ဘဲလိုတယ္ ။


က်ည္ဆံတေတာင့္ထြက္ဖို႔ဆိုတာ ၁ စကၠန႔္ဘဲ။ ၁ စကၠန႔္ေတာင္မရွိဘူး ထင္တယ္။ က်မေတာ့ မကၽြမ္းက်င္ ေတာ့ သိပ္မသိဘူး ေသနတ္ေတြ ဘာေတြ နဲ႔။ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြေတာ့ပိုသိတာေပါ့။ အဲေတာ့ ဒိုင္း ဆိုတာနဲ႔ အပစ္ရပ္က ၿပိဳကြဲသြားနိုင္တယ္။ က်ည္ဆံတေတာင့္ဟာ အပစ္ရပ္ပ်က္စီးတဲ့ အေျခအေနကိုဖန္တီး နိုင္တယ္။ အဲေတာ့ အဲဒီအေပၚကို က်မတို႔ရဲ့ၿငိမ္းခ်မ္း ညီလာခံက အေျခခံမွာလား။ အဲေတာ့ က်မတို႔ရဲ့ ဒီၿငိမ္း ခ်မ္းေရး ညီလာခံက သိပ္ကိုအားနည္းသြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္က်မတို႔က ကမူးကရွူး ကမန္းကတန္း လုပ္ခ်င္ တာမဟုတ္ပါဘူး ။


တကယ္ေျပာမယ္ဆိုရင္က်မတို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံျဖစ္သင့္တာဟာ ရာစုႏွစ္ တဝက္ ေလာက္ကို ရွိေနပါၿပီ။ ဒါက်မတို႔ သိပ္ၿပီးေတာ့ ကမန္းကတန္း လုပ္တယ္လို႔ေျပာလို႔မရပါဘူး။ လုပ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ခဲ့တဲ့အစဥ္အဆက္ေတြ အေပၚက်မတို႔ အေျခခံတာပါ။ က်မတို႔ ဒီ စၿပီးေဆြးေႏြးတဲ့ ၂ လ ေလာက္ ကမွ စ တာမဟုတ္ပါဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ပေရာစက္ဆိုတာ ဟိုးကတည္းက လြတ္လပ္ေရး ရ ကတည္းက စတယ္ လို႔ဘဲေျပာလို႔ရမွာေပါ့ ။


လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူတူ က်မတို႔ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္း ေရးကိုဆုံးရွုံးခဲ့တာကိုး။ အဲေတာ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္း ေရးရ ေအာင္လို႔ ႀကိဳးပမ္းမွုေတြက လြတ္လပ္ေရး သက္တမ္းနဲ႔အတူတူဘဲလို႔ က်မတို႔ေျပာလို႔ရပါတယ္ ။


အဲေတာ့က်မေျပာလိုတာက လိုခ်င္တာေတြေတာင္းပါ ။ က်မတို႔ေပးမယ္လို႔ အာမ မခံဘူး။ က်မတို႔ေဆြးေႏြးမယ္။ ဒါေပမယ့္ Calculated Risk ဆိုတာ ကိုလည္းယူပါ။ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွုန္းအာမခံ ခ်က္ရွိမွလုပ္မယ္ ဆိုရင္က်မတို႔ ဘယ္ေတာ့လုပ္ျဖစ္မွာမဟုတ္ဘူး။ ဘယ္တုန္းကမွက်မတို႔ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွုန္းက မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဥပမာက်မတို႔ ၂၀၁၂ - ၂၀၁၅ မွာ ၀င္ၿပိဳင္တုန္းက - ၉၀ တုန္းကၾကည့္ပါလား ဘာျဖစ္သြားလဲ။ ဘာေၾကာင့္အခု ၀င္ၿပိဳင္မွာလဲ- လို႔ေမးတယ္ ။


အဲဒီေတာ့ ခုနကေျပာသြားသလိုေပါ့ေနာ္။ အရင္တုန္းက ေဖေဖတို႔နဲ႔ သေဘာ တူညီခ်က္ဟာ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ မတည္ဘူး။ မတည္လို႔ အခု ေနာက္ သေဘာတူညီခ်က္ အသစ္ မယူသင့္ဘူး ဆိုတာ မသင့္ဘူးဆိုလို႔ရွိရင္ က်မတို႔ က ၉၀ တုန္းက က်မတို႔ရဲ့ေရြးေကာက္ပြဲရလာဒ္ဟာ အေဟာသိကံျဖစ္ သြားလို႔ ၂၀၁၂ ၊ ၂၀၁၅ တို႔ဟာ အခြင့္အေရး အလြတ္ခံခဲ့ၾကမွာလား ။


အလြတ္ခံခဲ့ရင္ေတာ့ က်မတို႔မွားမယ္လို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့သုံးသပ္လို႔ရပါတယ္။ မွားမယ္၊ မွန္မယ္ ဆိုတာ ၁၀၀ ရာခိုင္ႏွုန္း က်မတို႔ ေျပာလို႔မရဘူး။ က်မတို႔စြန႔္ စားၿပီးေတာ့မွ- တခါ ျဖစ္ၿပီးလို႔ အျမဲဘဲျဖစ္မယ္လို႔ အဲဒီအျမင္နဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ အေရွ႕တိုးလို႔ရမွာမဟုတ္ဘူးဆိုၿပီးေတာ့ က်မတို႔စြန႔္စားၿပီးလုပ္လိုက္တာပါ။
အေသးစိပ္ဟာေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ကေတာ့ က်မသိတယ္ တိုင္းရင္းသားေတြ နဲ႔ေဆြးေႏြးရမယ္။ ဘာဘဲေဆြးေႏြး ေဆြးေႏြး Peace Process မွာဝင္နိုင္ေရး ကို ဦးတည္ၿပီးေတာ့ေဆြးေႏြးပါလို႔ က်မက ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။ Peace Process မွာဝင္နိုင္ဖို႔ ဒို႔ဘယ္လိုလုပ္ၾကမယ္။ ဘယ္လို အေပးအယူ လုပ္ၾက မလဲ အဲလိုပုံစံနဲ႔ဘဲေဆြးေႏြးပါလို႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္ ။


ဒါေၾကာင့္က်မတို႔က ပင္လုံစိတ္ဓါတ္က အင္မတန္က်ယ္ျပန႔္တယ္ သေဘာတူ ညီခ်က္ကနဲနဲက်ဥ္းတယ္။ အဲတာ က်မတို႔စဥ္း စားၿပီးေျပလည္ေအာင္ လုပ္ပါမယ္ ။


၂၁ ရာစုပင္လုံညီလာခံကိုလည္း အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးမထိုးတဲ့လူေတြကိုလည္း တက္နိုင္တဲ့အေနအထားမ်ိဳး ကိုဖန္းတိးခ်င္တယ္ ဒါမယ့္တန္းတူညီတူေတာ့ အခြင့္အေရး ေပးလို႔မရဘူး။ ဒါကေတာ့ လက္ေတြ႕က်ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ လက္မွတ္မထိုးတဲ့အတူတူဘဲဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္သူကထိုးေတာ့မွာလဲ။ လက္မွတ္မထိုးတဲ့လူနဲ႔ လက္မွတ္ထိုးနဲ႔လူနဲ႔အတူတူဘဲဆိုရင္ေတာ့ ဘယ္သူကမွထိုးေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး ။


အဲ့ေတာ့အဲ့ဟာတခုကေတာ့သတ္မွတ္ခ်က္ကေတာ့ရွိမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ က်မ တို႔က တတ္နိုင္သမၽွ ေအာလ္အင္ကလူးစစ္ျဖစ္ေအာင္လို႔ ဘယ္လိုပုံစံ နဲ႔လက္မွတ္မထိုးတဲ့သူေတြ ပါ၀င္ၿပီးေတာ့က်မတို႔ ညီလာ ခံျဖစ္ ေျမာက္ေရး အတြက္လုပ္နိုင္မလဲဆိုၿပီးေတာ့ က်မတို႔အဲတာကိုလည္း စဥ္းစားထားၿပီး သားပါ ။


အေကာင္းဆုံးကေတာ့ လက္မွတ္ထိုးၿပီးဝင္လာရင္ေကာင္းတာေပါ့။ အဲေတာ့ လက္မွတ္ထိုးနိုင္ေအာင္လို႔ ဒီ အန္စီေအ အေပၚမွာပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လို အေလၽွာ့အတင္းလုပ္မလဲ။ ဘယ္လိုအဓိပယ္ေဖာ္မလဲဆိုတာ ကိုက်မက ဦးတည္ေစခ်င္တယ္။ လက္မွတ္မထိုးဘဲနဲ႔တက္ရေအာင္လုပ္ေပးဆိုရင္ ဒါကေတာ့မတရားဘူး။ လက္မွတ္ထိုးတဲ့လူေတြကေျပာမွာပါ က်ေနာ္တို႔က်ေတာ့လက္မွတ္ထိုးရတယ္သူတို႔ကလက္မွတ္မထိုးရဘူး ဆိုရင္က်မက ဘယ္လိုေျဖရမလဲ ။

အပိုင္း (၂)